DECAF –KAFEİNSİZ- KAHVE NEDİR? 

Kahve, içinde bulunan kafeinin insan sinir sistemini uyararak vücudu dinç ve uyanık tutması nedeniyle dünya üzerindeki birçok insan tarafından oldukça sevilen ve tercih edilen bir içecektir. Fakat gereğinden fazla tüketilen kafein kaygı ve huzursuzluğa, uyku problemlerine yol açabilir. Bunun yanı sıra hamile ya da emziren kadınların, yaşlı ve ergenlerin de kafein alımını sınırlandırmaları önerilmektedir. Bu kişiler kahve tüketimini azaltmak yerine en yakın seçenek olan kafeinsiz kahveyi tercih edebilir.

Kafeinsiz kahve, kahve çekirdeklerinde bulunan kafeinin, kavurma ve öğütme işlemlerinden önce çekirdekten ayrılması ile elde edilir. Her ne kadar kafeinsiz denilse de yapılan işlemler sırasında kafeinin yaklaşık %97’si ayrıştırılabilir. Tam olarak kafeinsiz olmamasına karşın normal bir bardak kahvede bulunan kafeine oranla kafeinsiz bir bardak kahvenin içinde yaklaşık 65 mg daha az kafein bulunur. Kafeinsiz kahve ve normal kahvenin içinde yaklaşık olarak aynı miktarda antioksidan –esas olarak klorojenik asit ve diğer polifenoller- içerir. Kafeinsiz kahve normal kahveden farklı olarak az miktarda da olsa birkaç farklı yapı maddesi de içerir. Kafeinsiz kahvenin besin değeri, kafein içeriği dışında normal kahve ile hemen hemen aynı olmasına rağmen kullanılan yönteme bağlı olarak koku ve tat normal kahveden biraz daha hafif olabilir. Bu da kafeinsiz kahveyi, kahvenin acı ve ekşi tadından hoşlanmayan insanların daha hoşuna gidebilecek hale getirebilir.

DECAF KAHVENİN YARARLARI (H2)

Kafeinsiz kahvenin bilinen bazı yararlarından birisi diyabet ve karaciğer hastalıklarına iyi gelmesidir. Düzenli olarak tüketilen kafeinsiz kahvenin karaciğer enzim seviyelerini düşürerek karaciğere yardımcı olduğu ve tip 2 diyabet riskini %7 oranında azalttığı bilinmektedir. Kalp rahatsızlıklarından kaynaklanan ölüm riskini de az da olsa azaltmaktadır. Fazla tüketilen kahvenin yan etkilerinden birisi de mide ekşimesi ve reflüdür. Kafeinsiz kahve, midenin normale göre daha az geri asit salgılamasını sağlayarak bu yan etkileri en aza indirir. Kafeinsiz kahvenin yaşla ortaya çıkan Alzheimer ve Parkinson gibi bazı hastalıkların ortaya çıkma riskini azalttığı da bilinmektedir.

DECAF KAHVE NASIL ELDE EDİLİR? 

Kafein 19. yüzyılda Friedlieb Ferdiand Runge tarafından keşfedildi. Kimyacının bu konu ile ilgili çalışmaları olduğunu öğrenen ünlü şair Goethe, ona gönderilen kahve çekirdeklerini incelemesi için Runge’ye gönderdi. Böylece kafein keşfedilmiş oldu.

Kafeinin kahve çekirdeklerinden ayırma işlemi ilk kez Kaffe HAG adlı şirketin sahibi olan Alman Ludwig Roselius tarafından tesadüfen keşfedildi. 1903’te deniz yoluyla kahve çekirdeği ithalatı sırasında gemiye deniz suyu sızmış, tuzlu su kahvenin tadını etkilememiş olmasına rağmen kafeinin ayrışmasına nedne olmuştu. Ludwig Roselius daha sonra bunu üretim sistemine uygulayarak çekirdekleri ilk olarak bazı asitlerle buharda tutmuş ve sonrasında benzen kullanarak kafeinden ayırarak kafeinsiz kahveyi ortaya çıkardı. Daha sonrasında benzenin kanserojen etkileri olduğu keşfedildiğinde yeni yöntem ve teknikler denendi. Eski teknikler günümüze kadar gelmeyi başardı ama bu yöntemlerin pek kolay yöntemler oldukları söylenemez.

ÇÖZÜCÜLER İLE AYIRMA 

İşlemler çekirdekler kavrulmadan ve öğütülmeden önce henüz yeşilken yapılıyor. En yaygın olan teknik ise yeşil çekirdeklerin metilen klorür veya etil asetat gibi çözücü sıvılar içinde bekletilmesidir. Bu çözücülerin sağlık açısından hiçbir zararı yoktur. Kahve çekirdekleri su içinde ıslatıldıktan sonra bu sıvılardan birisinin içinde bekletilir. Bu kafeinin çekirdekten sızdığı kısımdır. Bu sıvılar tekrar tekrar kullanıldığı için kahveye tadını veren diğer bileşenlerle yoğunlaşır, çekirdekler tadından bir şey kaybetmemiş olur.

KARBONDİOKSİT İLE AYRIMA 

Bir diğer sık kullanılan yöntem ise karbondioksitle ayırmadır. Suya yatırılan çekirdeklere hava almayan çelik kaplarda basınçlı sıvı karbondioksit püskürtülüyor. Bu olay sırasında karbondioksit (CO2) kafein moleküllerine tutunarak onları çekirdekten ayrıştırıyor. Fakat bu pahalı bir yöntem olduğu için ticari kullanımı oldukça sınırlı.

Kaliteli kahve içenlerin sayısı arttıkça bu işlemler daha da geliştirildi ve kafeinsiz hazır kahve bile lezzetli hale geldi.

DECAF KAVE ÜRETİCİ ÜLKELER 

Kahve firmaları kafeini çekirdekten ayırma işlemini kendileri yapamıyor. Yalnızca bu iş için kurulmuş şirketlerin çoğu da Avrupa, Kanada, ABD ve Güney Amerika’da bulunuyor.

2010 yılında yapılan bir araştırma Amerika Birleşik Devletleri’nde birkaç yıl boyunca nispeten istikrarlı olan kafeinsiz kahve tüketimi ana satışların yaklaşık %8-9’unu ve özel kahve satışlarının ise %20’sini oluşturduğunu gösteriyordu.2009 yılında satışlar %15,9’a kadar çıktı. Avrupa ülkelerinde kafeinsiz kahve tüketimi oldukça statikti. Fakat bu durum birçok ülkede yeni ‘az kafeinli’ ürünlerin tanıtılması ile değişti. ‘Az kafein’ tam olarak kafeinsiz değiller, bunun yerine genellikle kafeinsiz kahve ve normal kahve karışımı ya da doğal olarak az kafeinli kahveler kullanılıyor. Bu ürünler ‘hafif’ kahve olarak da biliniyor.